Roman Lutman

Roman Lutman

Data i miejsce urodzenia	31 lipca 1897 Lwów
Data i miejsce śmierci	27 stycznia 1973 Wrocław
Miejsce spoczynku	Cmentarz Osobowicki
Zawód, zajęcie	prawnik historyk dziennikarz
Alma Mater	Uniwersytet Lwowski
Odznaczenia

Roman Lutman, ps. Stanisław Ossowski, Witkowski, Krystian, Lutwiński (ur. 31 lipca 1897 we Lwowie, zm. 27 stycznia 1973 we Wrocławiu) – polski prawnik, historyk i działacz społeczny, dziennikarz, wieloletni dyrektor Biblioteki Śląskiej i Instytutu Śląskiego.

Życiorys

Urodził się 31 lipca 1897 we Lwowie, w rzemieślniczej rodzinie Franciszka i Ludwiki z Mandryków. Miał dwóch braci: Adama (działacza KPZU i PPR) oraz Tadeusza – obaj zginęli podczas II wojny światowej. Ukończył szkołę podstawową i gimnazjum we Lwowie, następnie w 1921 studia z historii prawa polskiego i geografii na Uniwersytecie Jana Kazimierza. W latach 1918–1921 był zaangażowany w działalność niepodległościową – walczył w Galicji Wschodniej, uczestniczył również w polskiej pomocy organizowanej dla Górnego Śląska oraz działalności plebiscytowej. Był członkiem redakcji śląskiego pisma „Powstaniec”.

Po ukończeniu studiów uzyskał zatrudnienie w charakterze referenta prasowego w Konsulacie Generalnym RP w Wolnym Mieście Gdańsku. Od 1924 kierował redakcją „Nowin Codziennych”. W latach 1926–1928 sprawował funkcję redaktora „Dziennika Lwowskiego”. Podczas wyborów 1928 kierował biurem Komitetu Wyborczego Narodowo-Chrześcijańskiego Zjednoczenia Pracy. Pełnił również obowiązki kierownika Biblioteki Śląskiej oraz referenta prasowego w Urzędzie Województwa Śląskiego. W 1930 został pierwszym w historii dyrektorem Biblioteki Śląskiej, a rok później objął stanowisko kierownicze w Instytucie Bałtyckim. W 1934 mianowano go dyrektorem Instytutu Śląskiego. Był wówczas członkiem redakcji „Zarania Śląskiego”. W marcu 1938 uczestniczył w I Kongresie Związku Polaków w Niemczech w Berlinie. W 1939 uzyskał zatrudnienie w Bibliotece Ossolińskich.

Podczas okupacji niemieckiej pracował m.in. jako kasjer w drogerii, nie zaprzestał jednak pracy naukowej i oświatowej – organizował m.in. kursy śląskoznawcze w Warszawie. Po upadku powstania warszawskiego znalazł się na krótki okres w Krakowie.

W latach 1945–1948 ponownie kierował pracami Instytutu Śląskiego w Katowicach, jednak w 1948 placówkę zlikwidowano i przekształcono w zamiejscowy oddział Instytutu Zachodniego w Poznaniu z siedzibą we Wrocławiu. W latach 1950–1957 pracował w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. W 1955 został docentem. W 1957 ponownie mianowano go dyrektorem Instytutu Śląskiego z siedzibą w Opolu (do 1963). W latach 1953–1955 sprawował mandat radnego Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z ramienia SD.

Żonaty z Marią Kokoszyńską-Lutmanową, filozofką na Uniwersytecie Wrocławskim.

Zmarł 27 stycznia 1973 we Wrocławiu. Pochowany 31 stycznia 1973 na Cmentarzu Osobowickim (pole 24, rząd 4 od Alei, grób 140).

Grób Romana Lutmana na Cmentarzu Osobowickim

Ordery i odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy II klasy
• Złoty Krzyż Zasługi (18 stycznia 1946)
• Śląski Krzyż Powstańczy
• Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1938)

Bibliografia

• Michał Lis, Roman Lutman, [w:] Ludzie spod znaku Rodła: biografie działaczy Związku Polaków w Niemczech na Śląsku Opolskim. T. 2, pod red. Franciszka Adamca i Franciszka Hawranka; zespół aut. F. Adamiec et al., Opolskie Towarzystwo Kulturalno-Oświatowe, 1992, s. 153.